Pewien obcokrajowiec powiedział mi: „Wy Rosjanie bardzo boicie się być szczęśliwymi. Zawsze jesteś taki ponury, "zestresowany", agresywny... Z twoich twarzy można wyczytać, że wszystko jest z tobą źle. Ale nie obwiniamy cię. Wydaje mi się, że masz taką historię i takie życie, że po prostu boisz się radować.
Był Włochem. Naród, który wprowadził pojęcie dolce far niente („słodkie nicnierobienie”), wie, jak się radować. Jak dla mnie prawdziwa Rosjanka, urodzona w prawdziwej rosyjskiej wsi, w dzieciństwie za nic nie robienie, zwykle latałam ku pamięci moich babć i prababek, które w moim wieku kopały, orały i gotowały obiady dla ośmioosobowej rodziny Człowiek. I leżę tutaj, wiesz, oglądam bajki.
Kochamy cierpieć i nie umiemy się radować
Najpierw mnie to zirytowało, a potem zdałem sobie sprawę, że miał rację. Wielu postrzega szczęście jako coś nieprzyzwoitego lub coś, wykrzykując: „Dlaczego to robię? Co zrobiłem, żeby na to zasłużyć? I wtedy zaczynają się wątpliwości, samokopanie, analiza tego, że los nie daje darów, że to wszystko niedługo się skończy, że skoro teraz spadł na ciebie duży plus, to będziesz musiał za to zapłacić w pełni.
Tak nie jest w przypadku cierpienia. Wielu z nas postrzega negatywność w swoim życiu jako zasłużoną odpłatę. A potem następuje posłuszeństwo losowi, co słynnie dało nam lekcję i postawiło nas na swoim miejscu.
Słuchałem audiobooków psychologa, który powiedział, że wielu z nas odbiera życie ze znakiem minusa, a ponadto wywyższa nas ponad tych, którzy mają się dobrze. Mówią, że życie w cierpieniu i deprywacji uszlachetnia i wznosi. Człowiek uczy się zadowalać małymi, staje się ascetą, niczego od nikogo nie oczekuje, tylko się liczy na sobie i, co najstraszniejsze, nie oczekuje od życia niczego dobrego i nie dąży do tego, biorąc pod uwagę to nadmiar.
I szukam od dawna, ale nie mogę znaleźć odpowiedzi na pytanie: czy szczęście naprawdę jest dużym ciężarem, czymś nieprzyzwoitym, czy czymś na co trzeba długo, bardzo długo pracować, sumiennie na to zasługuje to? Czy można przeżyć całe życie z uśmiechem na twarzy, nie rozglądając się w oczekiwaniu na coś złego?
szczęście nie jest dla mnie
Okazuje się, że lęk przed szczęściem nie jest naciąganym kaprysem melancholijnych dziewczyn, ale dość zjawiskiem psychologicznym. Nazywa się to terminem „kserofobia” (cherofobia) i oznacza lęk przed szczęściem z odrzuceniem wszelkich chwil radości.
Oto jak Alexa Clark, psycholog i specjalista terapii poznawczo-behawioralnej, wyjaśnia to zjawisko:
„Bardzo często ta fobia opiera się na traumatycznym wydarzeniu, które wiąże się ze wstydem lub upokorzeniem związanym z chwilą, kiedy radość została utrudniona lub wyśmiana na tyle, że dana osoba odmawia dostępu do radości w swoim życie.
Tacy ludzie rozwijają fatalistyczną postać z mocnym przekonaniem, że szczęście nie jest dla nich. Ta ogólna tendencja może prowadzić do pewnej mizantropii z odwrotem do melancholijnych idei i pociągu do tak zwanych cynicznych filozofów.
Mówiąc o filozofach. Wielki niemiecki filozof Arthur Schopenhauer znany był z mizantropii, cynizmu, surowości i krytycznych poglądów, w których nie było miejsca na zwykłe ludzkie radości. Jego cytaty o szczęściu trafnie oddają postawy ludzi, których psychologowie nazywają „ksefobami”.
7 cytatów Arthura Schopenhauera o szczęściu:
- „Jest tylko jeden wrodzony błąd – jest to wiara, że rodzimy się po to, by być szczęśliwymi”.
- „Cała własność i całe szczęście są dane przez przypadek na czas nieokreślony, dlatego o określonej godzinie można ich zażądać z powrotem”.
- „Każde ograniczenie jest szczęśliwe. Im węższy jest nasz światopogląd, sfera działania i kontaktu, tym jesteśmy szczęśliwsi; im szerszy, tym częściej odczuwamy udrękę i niepokój. Wraz z ich ekspansją pomnażają się i powiększają nasze pragnienia, troski i lęki.
- „Szczęście każdego życia powinno być mierzone nie radościami i przyjemnościami, ale tym, jak wolne jest od cierpienia”.
- „Dziewięć dziesiątych naszego szczęścia zależy od zdrowia”.
- „Szczęście, które czerpiemy z siebie, jest większe niż szczęście, które czerpiemy z naszego otoczenia”.
- „Najbezpieczniejszym sposobem, aby nie być bardzo nieszczęśliwym, jest nie oczekiwać, że będziesz bardzo szczęśliwy”.
